Έχεις κάποιο επαγγελματικό σκάφος και ποτέ δεν δοκίμασες τις ικανότητές του στον αγώνα; Σου αρέσουν οι διακοπές με σκάφος, και ενώ έχεις γράψει άπειρα μίλια σε κρουαζιέρα, ποτέ δεν μπήκες στην διαδικασία του αγώνα με το σκάφος σου; Σε όποια κατηγορία και αν ανήκεις, η πρόκληση ενός αγώνα ποτέ δεν άφησε κανέναν αδιάφορο. Οι περισσότεροι όμως κρατιούνται μακριά από τον αγωνιστικό στίβο υπό τον φόβο διαφόρων μύθων. Ο πιο συνηθισμένος είναι ότι «το σκάφος μου δεν μπορεί να συναγωνιστεί τα ακριβά αγωνιστικά σκάφη.» Λάθος. Τα συστήματα καταμέτρησης είναι πλέον τόσο ακριβή που κάθε σκάφος έχει την δυνατότητα να κερδίσει. Τα σκάφη όμως δεν πάνε μόνα τους. Αυτό που τελικά μετράει είναι η ικανότητα του πληρώματος, η ναυτοσύνη και η προετοιμασία του. Άλλος μύθος είναι ότι «οι αγώνες γύρω από σημαδούρες δεν είναι για εμένα. Οι ικανότητες που έχω αναπτύξει σαν κρουαζιεράς, θα μπορέσουν να φανούν μόνο σε αγώνες ανοικτής θαλάσσης.» Ακόμα πιο λάθος. Τα όρτσα-πρίμα δεν θα πρέπει να τα φοβάται κανείς. Αντίθετα, πρέπει να τα αναζητά γιατί είναι ο μόνος τρόπος να πιεστεί να τρέξει σωστά, να πάρει σωστή εκκίνηση, να αντιληφθεί τα λάθη του καθώς και να πιεστεί να ταξιδέψει το σκάφος του καλύτερα. Εξ άλλου, αντίθετα από την αντίληψη που έχουν πολλοί, για να κερδίσεις έναν αγώνα ανοικτής θαλάσσης, όσα μίλια και να είναι, πρέπει και αυτόν να τον τρέξεις σαν να ήταν όρτσα-πρίμα. Να πιεστείς και να είσαι 150% συγκεντρωμένος. Να μην χαλαρώσεις δευτερόλεπτο. Να κοιτάς συνέχεια το τρίμ των πανιών σου. Να μην αφήσεις ούτε λίγο το λάθος πανί σηκωμένο και μην  χαριστείς σε μια αλλαγή. Να μην ξεχαστείς καθόλου από το navigation και ξεφύγεις από το rhumb line. Και πολλά άλλ,α για πολλές περισσότερες ώρες από την μια ώρα συγκέντρωσης που απαιτεί ένα όρτσα-πρίμα. Έπειτα, εσύ που έχεις ένα σκάφος κρουαζιέρας, έχεις και πολλές ευκολίες που θα σε βοηθήσουν γύρω από τις σημαδούρες. Ένα gennaker στο strap χωρίς σπινακόξυλο, κάνει τις πότζες παιχνιδάκι όσο και να φυσάει, ενώ τελικά σου επιτρέπει να πας και αρκετά βαθιά. Η roller genoa, άλλη μια ευκολία αφού περάσουμε την 1… Άρα τελικά μήπως το πράγμα είναι διαφορετικό από την αντίληψη πολλών και το όρτσα-πρίμα, αποτελεί για τον κρουαζιερά και ελπίδα για βελτίωση της θέσης του αν περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα κάποιου circuit; Όπως και να έχει, όπως και αν το δει κανείς τελικά, σε όποιον αγώνα και αν αποφασίσει κανείς να συμμετέχει, πιο κάτω υπάρχουν κάποιες συμβουλές για να γίνει το σκάφος πιο… racing!

Πως να το μετρήσω;

Την διαδικασία την αναλαμβάνει κάποιος καταμετρητής. Αν δεν την έχεις ξανακάνει την διαδικασία, θα διαπιστώσεις ότι ενώ η διαδικασία κουβαλάει πολύ επιστήμη από πίσω της, για εσένα είναι απλή και οικονομική. Το μόνο που χρειάζεται είναι να επικοινωνήσεις με την ΕΑΘ, την Επιτροπή Ανοικτής Θαλάσσης, και να τους πεις ότι χρειάζεσαι κάποιον καταμετρητή. Αυτοί θα σε βοηθήσουν. Το σύστημα που θα επιλέξεις είναι μάλλον το ORC Club. Αυτό είναι ένα “white sail” σύστημα το οποίο απευθύνεται σε αυτούς που θέλουν να συμμετέχουν σε ένα δίκαιο σύστημα με χαμηλό κόστος με συναγωνισμό από σκάφη χωρίς ακριβά, εξωτικά υλικά στα πανιά τους. Έτσι θα βρεθείς αντίπαλος με όμοια σκάφη και με ανθρώπους που το βλέπουν το άθλημα όπως και εσύ. Φυσικά, ακόμα και το θέμα της καταμέτρησης και του πιστοποιητικού, είναι μέρος του παιχνιδιού. Ενός παιχνιδιού που δίνει πλεονέκτημα στον πιο διαβασμένο και τον πιο προετοιμασμένο. Στην περίπτωση όμως που απλά θέλουμε να χαρούμε τον αγώνα, θα πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη στο σύστημα, να κάνουμε μια σωστή και δίκαιη καταμέτρηση και να είμαστε σίγουροι ότι δεν θα αδικηθούμε. Στην πορεία, όσο γινόμαστε καλύτεροι θα μάθουμε να κάνουμε το πιστοποιητικό μας και πιο ανταγωνιστικό με μικρές μετατροπές που μπορεί να σκεφτούμε, συζητώντας με το πλήρωμά μας, τον ιστιοράπτη μας αλλά και τον καταμετρητή μας.

Διαρρύθμιση σκάφους

Ένα σκάφος κρουαζιέρας έχει ένα cockpit φτιαγμένο να μας βολέψει στην κρουαζιέρα. Έχει όλα τα σχοινιά να καταλήγουν πίσω ώστε να κάνει πιο εύκολη την ιστιοπλοΐα με λίγα άτομα. Όταν όμως τρέχουμε αγώνα, πολλές μανούβρες πρέπει να γίνουν γρήγορα και απότομα. Έτσι, πολύς κόσμος θα συνωστίζεται εκεί που βγαίνουν τα σχοινιά. Θα πρέπει λοιπόν πριν τρέξουμε, να καθίσουμε με το πλήρωμά μας στο λιμάνι και να σκεφτούμε την κάθε μανούβρα. Ποιος τραβάει τι και που βρίσκεται σε κάθε φάση της μανούβρας; Από που θα περνάει; Μήπως υπάρχει η δυνατότητα κάποιο σχοινί να καταλήξει αλλού και να βολέψει περισσότερο;  Κάτι ακόμα που δεν έχουν τα σκάφη κρουαζιέρας και θα βοηθήσει πολύ, είναι ο σιδηρόδρομος στην σκότα της μαΐστρας. Είναι απλή μετατροπή και θα προσφέρει πολλά. Το ίδιο πολλά μπορούν να προσφέρουν και οι κουρείς στην genoa που θα βελτιώσουν πολύ την γωνία μας στα όρτσα. Αυτοί μπορούν να είναι αποσπώμενοι και να φτιαχτούν απλά με λίγο σχοινί και κάποια ράουλα.

Βγάλε βάρος

Ένας από τους πιο εύκολους τρόπους να βελτιώσεις την απόδοση του σκάφους σου είναι το να αφαιρέσεις βάρος. Στην κρουαζιέρα έχουμε μάθει να πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για όλα αλλά και να έχουμε όλες τις ανέσεις. Έτσι καταλήγουμε να έχουμε στο σκάφος πάρα πολλά πράγματα που ίσως να έχουμε ξεχάσει και ότι τα έχουμε. Άνοιξε κάθε ντουλάπι και βγάλε έξω από κάθε γωνία του σκάφους τα πάντα. Πέτα την σαβούρα και πάρε σπίτι ότι έχει σχέση με άνεση και την υπερβολή στην εφεδρεία. Μπορεί όλα αυτά τα αντικείμενα να είναι το καθένα ελαφρύ αλλά στο σύνολό τους, αποτελούν σημαντικό βάρος. Εννοείται ότι το βαρκάκι η το bimini, μένουν έξω… Γενικά, συγκέντρωσε το βάρος χαμηλά και κοντά στο κατάρτι αν είναι δυνατόν. Η άγκυρα δεν είναι ανάγκη να βρίσκεται στην πλώρη. Μπορεί να αποθηκευτεί μέσα στο σκάφος χαμηλά. Η καδένα, ας μείνει έξω. Το radar reflector δεν χρειάζεται. Αντίθετα είναι βάρος ψηλά και δημιουργεί και αντίσταση. Το δυσκολότερο πράγμα στην διαδικασία της αφαίρεσης βάρους είναι να αλλάξεις τον τρόπο που έχεις μάθει να σκέφτεσαι τόσο καιρό κάνοντας κρουαζιέρα και να δεις το σκάφος σου γυμνό από πράγματα που θεωρούσες «απαραίτητα». Ένας βασικός κανόνας είναι να μην έχουμε βάρη στην πλώρη και την πρύμη. Επίσης, να μην έχουμε βάρη ψηλά. Όταν πας να τοποθετήσεις κάποιο αντικείμενο, να νιώθεις άσχημα αν η απόστασή του από την σκάτζα είναι μεγάλη…

Ετοιμάσου για δράση

Στον αγώνα γίνονται μανούβρες, ανεβαίνουν πανιά, κατεβαίνουν πανιά, κυκλοφορούν άνθρωποι, πιέζουμε το σκάφος και τους εαυτούς μας όσο μπορούμε. Συνεπώς, πολλά πράγματα, δεν θα πρέπει να μας εμποδίζουν. Αν μπορούμε να αφαιρέσουμε το τραπέζι στο σαλόνι ή ακόμα και το τραπέζι στο cockpit, αμέσως θα βρεθούμε με περισσή άνεση αλλά θα τα προστατέψουμε και από γρατζουνιές ή χτυπήματα. Αντίστοιχα, ας μαζέψουμε και τα μαξιλάρια και αν δεν θέλουμε να τα αφήσουμε έξω, ας τα μαζέψουμε σε κάποια καμπίνα πρίμα. Τρέχοντας αγώνες, μπορεί να τα βρέξουμε η να τα πατήσουμε και είναι κρίμα. Πριν τρέξουμε, θα πρέπει να πάρουμε μια ταινία και να βάλουμε σε όλες τις κοπίλιες και γενικά σε κάθε σημείο που θα μπορούσε να σκίσει κάποιο πανί ή να τραυματιστεί κάποιος από το πλήρωμα. Τέλος, καθάρισε από κάτω όλο το σκάφος καλά. Πέρα από το ότι αν είσαι βρώμικος θα πηγαίνεις υπερβολικά αργά, ένα βρώμικο σκάφος «φωνάζει» κακή προετοιμασία και σε κάνει στόχο στις εκκινήσεις για τους πιο «αγωνιστές» που ψάχνουν ένα εύκολο σκάφος να ρίξουν στην εκκίνηση ώστε να ταξιδέψουν ελεύθερα μετά. Αν αυτοί ταξιδέψουν ελεύθερα, σημαίνει ότι εσύ θα βρεθείς με το πρόβλημα…στα πιο κρίσιμα μέτρα του αγώνα. Mε ένα βρώμικο σκάφος δεν θα μπορέσεις ποτέ να επανέλθεις…

Τριμάρισμα πανιών

Και πάλι εδώ θα πρέπει να αποτινάξει κανείς τον κρουαζιεράδικο ένστικτο για τον χειρισμό του σκάφους. Πρέπει να σκέφτεσαι ότι όση περισσότερη ιστιοφορία έχει το σκάφος, τόσο πιο γρήγορα θα πηγαίνει. Την μούδα μην την σκεφτείς ποτέ. Αντίθετα βάλε κάποιον να σου δουλεύει την μαΐστρα συνέχεια. Το ίδιο και την genoa. Πρέπει να υπάρχει κάποιος να την σκαλίζει συνέχεια και να είναι σίγουρος ότι είναι σωστά ρυθμισμένη. Γενικά τα πανιά και τα συστήματά τους, αντίθετα με την κρουαζιέρα, πρέπει να τα δουλεύουμε ασταμάτητα ώστε να προσαρμοζόμαστε στην συνθήκη κάθε στιγμή. Με την roller genoa που έχεις, μην έχεις την απαίτηση να σημαδεύεις στα όρτσα τόσο ψηλά όσο άλλοι με foil μπροστά. Όμως, μπορείς να έχεις ένα σωστό πανί μπροστά, με σχήμα και με σωστά ανοικτό αετό ρυθμίζοντας τα βαγονάκια όπως πρέπει. Στις ανοικτές πλεύσεις, στείλε το βαγονάκι τέρμα μπροστά ή βάλε με μπαστέκα κουρέα στην genoa ώστε να κρατήσεις τον αετό από το να ανοίγει υπέρμετρα. Σε οποιαδήποτε decron roller genoa χωρίς πήχες, ειδικά αν έχει γράψει και αρκετά μίλια, θα είναι δύσκολο να χαλιναγωγήσεις το άνοιγμα του αετού της αλλά αξίζει την όποια προσπάθεια αφού αυτό θα σε κάνει να ταξιδέψεις σωστότερα. Τα πανιά χωρίς πήχες, ειδικά τα ταλαιπωρημένα από χρήση charter, έχουν την τάση να χρειάζονται τράβηγμα τα κρυφά τους ώστε να μην φυλλάρουν οι αετοί τους. Μην το αμελήσεις ούτε δευτερόλεπτο. Είναι επίσης σημαντικό να βάλεις ανεμοδούρια για το ταξίδεμα αλλά και στους αετούς. Αν δεν γνωρίζεις που ακριβώς, ο ιστιοράπτης σου σίγουρα θα σε βοηθήσει. Όπως και να έχει, τρέχοντας με πανιά που είναι φτιαγμένα για κρουαζιέρα, το σκάφος δεν θα μπορέσει να πιάσει την απόδοση ενός ίδιου σκάφους με αγωνιστικά πανιά. Όμως, δουλεύοντάς τα συνέχεια και προσαρμόζοντας την τακτική σου λαμβάνοντας υπόψη σου τα σημεία στα οποία υστερείς (γωνία κυρίως) θα μπορέσεις να πάς καλύτερα από κάποιον που έχει επαναπαυθεί με τα καινούρια του, «αγωνιστικά» πανιά.

Σημάδια στα σχοινιά

Ένα από τα πρώτα πράγματα που πρέπει να κάνεις σε κάθε σκάφος που τρέχεις, είναι να βάζεις σημάδια στα σχοινιά. Για παράδειγμα, ένα σημάδι στην σκότα της genoa, θα βοηθήσει τον τρίμερ να την παίρνει μετά το τακ γρήγορα μέσα, χωρίς να κοιτάει πολλά, μέχρι να δει το σημάδι στο βίτζι του. Το ίδιο μπορεί κανείς να κάνει με τις σκότες του μπαλονιού όπου ένα σημάδι στο τέρμα λάσκα της σκότας (όταν φτάνει στον πρότονο) θα βοηθήσει τις πότζες στην μπουνάτσα. Επίσης, ένα σημάδι μπορεί να μπει στους γκάιδες στο σημείου που το ξύλο είναι 30 πόντους από τον πρότονο. Έτσι, κατά το βίρα του μπαλονιού, κανείς είναι σίγουρος ότι όταν το μπαλόνι φτάσει επάνω και ο τρίμερ του το φουσκώσει, δεν θα βρεθεί στο πλάι του σκάφους, πράγμα που μπορεί να μας οδηγήσει σε broach. Αντίστοιχα, πρέπει να βάλουμε σημάδια στα μαντάρια μας ώστε να ξέρουμε με μια ματιά αν έχουμε πάρει πολύ ή λίγο και στην συνέχεια σε όλα μας τα συστήματα ώστε να έχουμε μια βασική πρώτη ρύθμιση όταν περνάμε την σημαδούρα. Είναι πιο εύκολο να θυμάσαι δυο νούμερα (π.χ. στο μέτριο το βαγονάκι στο «5» και τον κουρέα στο «4») από το να προσπαθείς να θυμηθείς και να αναπαραγάγεις ένα σχήμα που ένιωθες το σκάφος ότι πήγαινε σωστά.

Ισορροπημένη ιστιοφορία

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι το κατάρτι σου δεν θα είναι κουρδισμένο όπως πρέπει. Όμως, τηρώντας έναν απλό κανόνα, μπορείς πάντα να έχεις ικανοποιητική ταχύτητα και να προσπαθείς να βελτιώσεις τα υπόλοιπα. Ο κανόνας αυτός είναι ότι «το τιμόνι είναι φρένο». Πρέπει να νιώθεις συνέχεια το τιμόνι ουδέτερο με το σκάφος να έχει μια πολύ ελαφριά (έως καθόλου) τάση να ορτσάρει. Αυτό το πετυχαίνεις δίνοντας η βγάζοντας δύναμη από την genoa και την μαΐστρα σου. Δύναμη δίνεις ή αφαιρείς αρχικά με την σκότα και στην συνέχεια με τους σιδηροδρόμους σου. Ειδικά στην genoa, μπορείς να αφαιρέσεις δύναμη βάζοντας το βαγονάκι πίσω και ανοίγοντας τον αετό. Θα διαπιστώσεις ότι κάνοντάς το, το σκάφος θα ταξιδεύει πολύ άνετα χωρίς να έχεις αντινέμωμα στην μαΐστρα σου σε συνθήκη που στην κρουαζιέρα θα είχες ήδη μικρύνει την genoa με το roller. Αν νιώθεις ότι έχεις δύναμη μπροστά, κάτι έχεις λάθος. Γενικά αν το σκάφος δεν είναι ισορροπημένο και «παλεύεις» με το τιμόνι. Ξεκίνα να πειράζεις συστήματα, μέχρι να το βρεις πάλι. Πιθανότατα να έχει αλλάξει η συνθήκη και αντίστοιχα να μην έχεις ρυθμίσει τα πανιά σου για αυτή. Επίσης, μην κοιτάς τα όργανα τυπολατρικά αν δεν είσαι 1000% σίγουρος ότι είναι σωστά καλιμπραρισμένα. Επειδή σε ένα σκάφος κρουαζιέρας δεν μας ενδιαφέρει και τόσο να έχουμε πολύ ακριβείς ενδείξεις στα  νούμερα που βλέπουμε πιθανόν αν ταξιδέψουμε με αυτά να οδηγηθούμε σε λάθη. Δες τα πανιά σου και νιώσε το σκάφος. Κάνε σαν άσκηση το εξής: Κράτα το τιμόνι σταθερό και βάλε το πλήρωμα να ποδίζει και να ορτσάρει το σκάφος ρυθμίζοντας τα πανιά. Όταν το βρείτε, θα ξεκινήσετε να νιώθετε καλύτερα το σκάφος σας και σίγουρα θα πηγαίνετε πιο γρήγορα. Μια ακόμα άσκηση που πρέπει να κάνετε είναι το να προσπαθήσετε να κρατήσετε σταματημένο στο σκάφος σας για ώρα δίπλα από μια σημαδούρα. Έτσι, μέχρι να μάθετε να υπολογίζετε τον χρόνο σας για την γραμμή εκκίνησης, θα μπορέσετε να κρατάτε το σκάφος σας σταματημένο επάνω σε αυτή και δημιουργώντας τον κατάλληλο χώρο από σταβέντο, να μπορείτε στο τελευταίο λεπτό να ξεκινάτε και να φεύγετε στην ώρα σας. Μια εκκίνηση επάνω στην γραμμή και με φόρα, ακόμα και αν δεν είναι από την σωστή πλευρά, μπορεί να μας δώσει μια τελείως διαφορετική προοπτική για τον αγώνα.

Ποιους αγώνες να τρέξω;

Με δεδομένο ότι το σκάφος σου μπορεί να έχει ναύλα το καλοκαίρι, ίσως να μην μπορέσεις να πας σε αγώνες όπως η Μαύρη Γίδα (ΝΟΕ-Ιούνιος), η Aegean Regatta (ΕΑΘ-Αύγουστος) ή το Ράλι Αιγαίου (ΠΟΙΑΘ-Ιούλιος). Όμως, όλο τον χειμώνα, γίνονται σχεδόν κάθε σαββατοκύριακο πολλοί ημερήσιοι ή και διήμεροι αγώνες σε κάθε περιφέρεια. Επίσης, μην χάσεις το Χειμερινό κύπελλο του ΝΟΕ το οποίο περιλαμβάνει τόσο μικρούς, ημερήσιους αγώνες ανοικτής θαλάσσης, όσο και όρτσα-πρίμα και είναι μια καλή ευκαιρία να δοκιμάσεις τις ικανότητές σου.

Μερικές τελευταίες σκέψεις:

• Αν τελικά δέσει η ομάδα και αποφασίσεις να συμμετέχεις σε αγώνες, κάνε ένα ραντεβού με τον ιστιοράπτη σου και συζήτα το ενδεχόμενο να ξεκινήσετε ένα project σταδιακής κατασκευής πανιών για αγώνες. Πανιά που θα φοράς μόνο όταν τρέχεις.
• Κάτσε με το πλήρωμά σου και μαζί με καφέ, χωρίς να λύσετε από το λιμάνι, συζητήστε τις μανούβρες. Όχι μόνο τις ιστιοπλοϊκές. Ακόμα και το λύσιμο-δέσιμο. Όπως ακριβώς θα έκανες και σε ένα ναύλο με τους επιβάτες που θα πρέπει να σε βοηθήσουν στο δέσιμο σε κάποιο λιμάνι που συνεννοείσαι μαζί τους τα πάντα προκαταβολικά ώστε να ξέρουν τι θα πρέπει να κάνουν. Αν κάτι πάει στραβά, όποτε και αν πάει, ακόμα και στον αγώνα, μην φωνάξεις. Θα φώναζες ποτέ στους επιβάτες σου; Εκτός του ότι δεν δείχνει επαγγελματισμό, δεν θα είχε και νόημα. Το ίδιο ισχύει και για τον αγώνα. Ακόμα και αν το πράγμα στραβώσει, οι φωνές πανικού δεν βοηθούν. Ήρεμές, κοφτές και δυνατές εντολές ώστε να ξέρεις ότι έχεις ακουστεί και ότι ο άλλος έχει καταλάβει αυτό που του λες. Ζήτα επιβεβαίωση και προετοίμασε το πλήρωμα για κάθε κίνηση λίγο πριν. Η φωνή δείχνει κακή οργάνωση.
• Προσπάθησε να τρέχεις με την ίδια παρέα στις ίδιες θέσεις ώστε όλοι να χτίζουν εμπειρία και να ξέρουν τι να περιμένουν ο ένας από τον άλλο. Προσπάθησε να οργανώσεις προπονήσεις.
• Επένδυσε σε κάποια όργανα. Είναι σημαντικό να έχεις σωστές ενδείξεις την ώρα που ταξιδεύεις, ακόμα και όταν πας κρουαζιέρα. Θεωρητικά τα σκάφη κρουαζιέρας έχουν plotter. Αν δεν έχεις, μπορείς να κάνεις την δουλειά σου με ένα tablet ή ένα smartphone, μια κατάλληλη εφαρμογή και μια αδιάβροχη θήκη. Ψάξε και για εφαρμογές που θα σε βοηθήσουν στην θάλασσα. Θα εκπλαγείς με το πόσα πράγματα μπορείς να κάνεις με ένα smartphone που θα σε βοηθήσουν στον αγώνα.