Πολλοί ιστιοπλόοι κάνουν το λάθος να μένουν στο πρώτο συνθετικό της λέξης όταν ανεβαίνουν σε ένα σκάφος και αμελούν το δεύτερο. Ασχολούνται με τα «ιστία» και με τον άνεμο και πολλές φορές αμελούν να θυμούνται ότι τελικά πρόκειται για «πλου». Έναν πλου σε ένα ρευστό μέσο, την θάλασσα, που δύσκολα θα την βρει κανείς πειθαρχημένη και ακίνητη!
Αντίθετα, αν κανείς είναι παρατηρητικός θα δει ότι η θάλασσα κινείται και μάλιστα πολύ. Το κάνει όμως αρκετά ύπουλα και σε συνδυασμό με το γεγονός ότι έχουμε το νου μας σε πράγματα που βλέπουμε, πάνω από την επιφάνεια, πολλές φορές φτάνουμε σε σημείο να σπάμε το κεφάλι μας για το τι έχουμε στραβά σε μια κούρσα, ενώ δεν έχουμε, ή αντίστοιχα μετά την κούρσα αναρωτιόμαστε γιατί χάσαμε αφού δεν κάναμε κάποιο λάθος.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: Γιατί υπάρχουν τα ρεύματα και πως μπορούμε να τα «δούμε»; Οι λόγοι που δημιουργούνται τα ρεύματα, είναι διάφοροι. Αν μιλάμε για ωκεάνια ρεύματα, αυτά έχουν σχέση με διαφορές στην αλατότητα των ωκεανών, με διαφορές στην θερμοκρασία, με την περιστροφή της γης και την δύναμη Coriolis. Όμως, υπάρχουν και τοπικά φαινόμενα που έχουν σχέση με παλίρροια και με καιρικά φαινόμενα τα οποία δημιουργούν επιφανειακά ρεύματα.
Τα ρεύματα μπορούμε να τα «δούμε» με πολλούς τρόπους. Για καλή μας τύχη, θα βρούμε online αρκετούς χάρτες επιφανειακών ρευμάτων, όπως ακριβώς βρίσκουμε και τα δεδομένα για τον καιρό πριν από μια ιστιοδρομία. Πέρα από τους χάρτες όμως, όταν πάμε σε ένα μέρος που δεν ξέρουμε τι συμβαίνει με τα ρεύματα, πρέπει να κάνουμε λίγο homework πριν την εκκίνηση. Να δούμε αν παρατηρούμε κάτι παράξενο, όπως το πλοίο της επιτροπής να είναι στραμμένο αλλού και όχι στην κατεύθυνση του καιρού. Να δούμε αν σε μια σημαδούρα υπάρχει απόνερο γύρω της. Αν είμαστε ακόμα πιο σχολαστικοί, μπορούμε να ρίξουμε στη θάλασσα ένα σφουγγαράκι ή ένα μπουκάλι νερό και να παρατηρήσουμε για ένα λεπτό πόσα μέτρα θα κάνει και προς ποια κατεύθυνση. Αυτό είναι καλό να καταφέρουμε να το κάνουμε για διάφορα κομμάτια του στίβου και διαφορετικές ώρες στις ημέρες που έχουμε για προετοιμασία πριν τους αγώνες. Αν δεν δούμε κάτι το έντονο μπορεί να μην ασχοληθούμε ξανά αλλά αν δούμε, πρέπει για όλη την σειρά των αγώνων να το έχουμε στα υπόψη.
Το ρεύμα πρέπει να το σκεφτόμαστε σαν ένα χαλί που το τραβούν κάτω από τα πόδια μας. Να καταλάβουμε ότι, αν είναι δυνατό, θα μας αλλάξει τον φαινόμενο άνεμο. Θα πρέπει να προσαρμόσουμε την τακτική μας και το τριμάρισμά μας. Θα πρέπει να ξέρουμε που είναι πιο δυνατό και που κόβει μέσα στο στίβο. Αντίστοιχα τι ώρα αλλάζει, αν αλλάζει. Υπάρχουν μέρη με τόσο δυνατό ρεύμα που μέσα στον αγώνα υπάρχει περίπτωση ένα σκάφος να πρέπει να ρίξει άγκυρα ώστε να αποφύγει να πάει ανάποδα. Να περιμένει ταξιδεύοντας και μόνο όταν δει το σχοινί της άγκυρας να χαλαρώνει, δείγμα ότι κόβει το ρεύμα, να την σηκώσει. Τι σημαίνει όμως «δυνατό» ρεύμα; «Δυνατό» είναι ένα ρεύμα που είναι ικανό να μας κάνει να αναπροσαρμόσουμε την τακτική μας. Να μας κάνει να το λάβουμε υπόψη μας. Αν φυσάει 20 μίλια αέρας και έχει 1 μίλι ρεύμα, ίσως να μην το λάβουμε υπόψη μας. Αν όμως φυσάει 10 μίλια αέρας και έχει 3 μίλια ρεύμα, αν δεν το πάρουμε χαμπάρι θα καταστραφούμε. Ας δούμε όμως τι μπορούμε να κάνουμε ανά περίπτωση για το ρεύμα:
Στο τρίγωνο.
Στις μικρές κατηγορίες αν έχουμε μεθοδικό προπονητή, αυτός θα έχει μετρήσει το ρεύμα και θα μας δώσει κατευθύνσεις. Σε γενικές γραμμές, αν έχει ρεύμα που έχει αξία να ασχοληθούμε μαζί του, θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε σαν τον αέρα. Για παράδειγμα στην εκκίνηση, από εκεί που είναι το ρεύμα, από εκεί θα κοιτάξουμε να φύγουμε. Από την άλλη, θα βλέπουμε διαφορά στο δεξίνεμο σε σχέση με το αριστερήνεμο σε σχέση με την πίεση στα πρίμα ή με την απόδοση του σκάφους στα όρτσα. Πρέπει να αναπροσαρμόσουμε το ταξίδεμά μας και το τριμάρισμά μας γιατί αν κάποιος τραβάει το χαλί κάτω από τα πόδια μας κάποτε ο φαινόμενος θα ανεβαίνει, κάποτε θα κόβει ανάλογα με την πορεία που έχουμε επάνω στο χαλί που κινείται.
Στην κρουαζιέρα.
Στις διακοπές μας, δεν μας νοιάζει τόσο η επίδοση. Το να φτάσουμε λίγο αργότερα ή να μην είμαστε τέλεια τριμαρισμένοι δεν είναι κάτι που έχει τόσο αξία. Αυτό που όμως έχει αξία, είναι η άνεση των επιβαινόντων. Σε περιοχές με έντονο ρεύμα, ειδικά αν αυτό είναι ανάποδο από την διεύθυνση του ανέμου, έχουμε πολύ ψηλό και κοφτό κυματισμό. Μεγάλα κύματα χωρίς λόγο που δεν δικαιολογούνται από την κατάσταση ανέμου. Μέρη στα οποία αλλάζει το ρεύμα μπορεί επίσης να δώσουν παράξενο κυματισμό. Καλό είναι να τα αποφύγουμε.
Στην ανοικτή θάλασσα.
Σε αγώνες που είναι πολλά τα μίλια του κάθε σκέλους, είναι βασικό να έχουμε κάνει μια προετοιμασία και να ξέρουμε από ένα χάρτη ρευμάτων τι θα αντιμετωπίσουμε και που θα έχουμε ευνοϊκό ή αντίθετο ρεύμα. Εξίσου βασικό, πέρα από την προετοιμασία, είναι το να έχουμε τα μάτια μας ανοικτά και να παρακολουθούμε συνέχεια την κατάσταση. Αν δούμε στην θάλασσα αφρούς, δίνες, παράξενο κυματισμό, αδικαιολόγητη λαδιά, και διάφορα άλλα παράξενα, είναι μάλλον τα όρια του ρεύματος και περνώντας από εκεί, είτε μπήκαμε στο ρεύμα ή βγήκαμε. Πρέπει συνέχεια να έχουμε ένα GPS και να παρατηρούμε που πάμε σε σχέση με την πυξίδα (και άρα το όποιο ρεύμα προς τα που μας σπρώχνει) και με τι ταχύτητα ώστε να ξέρουμε αν το ρεύμα μας ευνοεί ή είναι αντίθετο. Η συνεχής παρακολούθηση θα μπορέσει να εξηγήσει πολλά πράγματα στην κούρσα. Παράλληλα, μπορεί να μας κάνει να αλλάξουμε τακτική. Το να ξεπέσουμε λίγο από την πορεία μας αλλά να «κρυφτούμε» πίσω από ένα νησί που θα κόβει το ρεύμα ή το να πάμε πιο κοντά στην στεριά που επίσης συνήθως κόβει το ρεύμα, είναι επιλογές που θα πρέπει να είναι ανοικτές. Θέλει καλό υπολογισμό για το τι χάνουμε σε σχέση με κάτι που ροκανίζει την επίδοση του σκάφους για ώρες.
