Μια λέξη που οι περισσότεροι προσπαθούν να ξεχάσουν, είναι η λέξη «καραντίνα». Μια έννοια ξεχασμένη, με αμιγώς θαλασσινή προέλευση, που πρόσφατα απασχόλησε όλο το πλανήτη. Πως ξεκίνησε όμως, γιατί ονομάστηκε έτσι και τι ισχύει στη θάλασσα σήμερα, στο μέρος από το οποίο η «καραντίνα» προέκυψε;
14ος αιώνας. Βουβωνική πανώλη. Ιταλία. Από το «quaranta giorni», 40 ημέρες προέκυψε ο όρος. Τότε, αν κάποιο πλοίο που κατέφθανε είχε υποψία ασθένειας, πλήρωμα και επιβάτες πήγαιναν για 40 μέρες σε ειδικό μέρος, ενώ το πλοίο απολυμαινόταν με υποκαπνισμό και παροπλιζόταν για 40 μέρες. Για το «γιατί 40 μέρες» οι απόψεις διαφέρουν: κάποιοι λένε ότι 40 ήταν οι μέρες που ο Ιησούς νήστεψε στην έρημο ενώ κάποιοι άλλοι το αποδίδουν στον Ιπποκράτη που έλεγε ότι 40 μέρες είναι η ημερομηνία καμπής μιας ασθένειας. Η πρακτική αυτή μετανάστεψε και σε άλλες χώρες. Για παράδειγμα, την ίδια εποχή στις Κροατικές ακτές κανένα πλοίο δεν πλησίαζε την ακτή, αν δεν περνούσαν πρώτα οι επιβάτες του 1 μήνα σε ένα απομονωμένο νησί επειδή πίστευαν ότι ο φρέσκος αέρας και ο ήλιος λειτουργούν σαν φυσικά απολυμαντικά.
Τον 16ο αιώνα υπάρχουν αναφορές καραντίνας στην Αγγλία. Τα πλοία που προσέγγιζαν τον Τάμεση από Αμβούργο και Άμστερνταμ, μέρη στα οποία θέριζε η, για μια ακόμα φορά, η πανώλη, έπρεπε να μένουν 30 μέρες σε καραντίνα.
Τον 18ο και 19ο αιώνα, ο κίτρινος πυρετός ήταν στο προσκήνιο. Για μια ακόμα φορά στη θάλασσα υιοθετείται η πρακτική. Αυτή τη φορά υπάρχει οργάνωση: την ημέρα είναι υποχρεωμένα τα πλοία να έχουν αναρτημένη μια κίτρινη σημαία. Το βράδυ ένα φωτεινό περίβλεπτο φως για να δηλώνουν ότι έχουν κρούσματα επάνω. Με αυτό το τρόπο όλοι θα μπορέσουν να ενημερωθούν και να τους αποφύγουν.
Τα περιστατικά και οι αναφορές πολλές. Όλα θαλασσινά, αφού με πλοία μπορούσε τότε να μεταφερθεί η ασθένεια από το ένα μέρος στο άλλο. Μετά ήρθε η επιστήμη τον 20ο αιώνα και έστειλε την καραντίνα στην θέση της στην ιστορία. Εμβόλια, αντιβιοτικά και νέες μέθοδοι, κατέστησαν την καραντίνα μια αχρείαστη πρακτική. Ήδη το 1911, η εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα, όριζε τον όρο «καραντίνα» ως «όρος που αρχικά εφαρμόστηκε στο παλαιό υγειονομικό προληπτικό σύστημα κράτησης πλοίων και ανδρών».
Μέχρι? Το 2020!
Που «φορέθηκε» ξανά! Στη θάλασσα επίσης! Τι ισχύει λοιπόν σήμερα στη θάλασσα; Σήμερα η κίτρινη σημαία, το “Q” (Quebec) του διεθνούς κώδικα, έχει ακριβώς την αντίθετη έννοια. Το «yellow jack», που ήταν το «χαϊδευτικό» του κίτρινου πυρετού, και έδωσε και το όνομα στην σημαία αυτή, σήμερα σημαίνει ότι το πλοίο είναι καθαρό από λοιμώδεις ασθένειες και ζητάει έλεγχο από τις αρμόδιες αρχές ώστε να του επιτραπεί ο κατάπλους. Αντίστοιχα, σήμερα, το “L” (Lima), όταν ένα πλοίο το φέρει στο λιμάνι, σημαίνει ότι τελεί υπό καραντίνα.
Πέρα όμως από τα σήματα, τι άλλο πρέπει να τηρεί κάποιος στη θάλασσα; Κατά βάση, σε περιόδους έξαρσης κάποιας ασθένειας ή πανδημίας, θα πρέπει πριν λύσει, να γνωρίζει τι καθεστώς υπάρχει στο λιμάνι που σκοπεύει να καταπλεύσει. Αν πρέπει να κάνει το ταξίδι, ίσως να πρέπει να έχει και κάποιο εναλλακτικό προορισμό στο πλάνο του. Ταυτόχρονα, πρέπει σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού να ενημερώνεται για το καθεστώς και το πλαίσιο που ισχύει στο λιμάνι αναχώρησης και φυσικά άφιξης σε σχέση με το λιμάνι αναχώρησής του. Φτάνοντας, και πριν προσεγγίσει, πρέπει να μιλήσει με τις τοπικές αρχές και να πάρει ρητές οδηγίες για το που θα δέσει, τι πρωτόκολλο ισχύει και ποιες θα πρέπει να είναι οι ενέργειές του. Αν προσεγγίσει χωρίς άδεια είναι πιθανόν να έχει κυρώσεις. Αν για κάποιο λόγο προσεγγίσει μη οργανωμένο λιμένα ή αγκυροβόλιο, θα πρέπει να το δηλώσει και αυτό στις αρχές.
Ακόμα όμως και αν δεν υπάρχει παγκόσμιος συναγερμός, αν κάποιος ταξιδεύει σε κάποιο ύποπτο μέρος, στο οποίο υπάρχει υπόνοια για κάποια ασθένεια και υπάρξει άρρωστος μέσα στο σκάφος, τότε, στα πλαίσια της κοινής λογικής, καθώς και της ατομικής ευθύνης όλων μας, δεν θα πρέπει να κανείς να αμελήσει το περιστατικό. Θα πρέπει να το χειριστεί σα να είναι πράγματι κρούσμα της εν λόγω ασθένειας μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου. Παρότι στη σύγχρονη εποχή συνήθως οι ασθένειες δεν περιμένουν τα σκάφη για να μεταφερθούν από το ένα μέρος στο άλλο, ας είμαστε σε επιφυλακή!
