Η 3η Φεβρουαρίου του 2015, ήταν μια πολύ κακή ημέρα για τη θάλασσα. Μπορεί να έχει περάσει κάτω από τα ραντάρ αλλά ήταν η μέρα που αποφασίστηκε ότι η ιστιοπλοΐα δεν θα είναι πλέον παραολυμπιακό άθλημα. Η αιτιολόγηση από πλευράς IPC (International Paralympic Committee) ήταν ότι δεν κατάφερε να έχει τον απαιτούμενο αριθμό χωρών με δραστηριότητα.
Σε ανθρώπους που έχουν ασχοληθεί με την ανάπτυξη του αθλήματος στη χώρα τους, αυτό ήταν μια γροθιά στο στομάχι. Ειδικά αυτούς που θεωρούν ότι ποτέ κανένα πρόβλημα δεν λύθηκε με την φυγή από αυτό. Μάλιστα, φυγή από το «πρόβλημα» στη περίπτωση αυτή, μπορεί να σημαίνει ότι σε πολλές χώρες τα κίνητρα για ενασχόληση θα μειωθούν και η δραστηριότητα θα εκλείψει και σε ενεργές –τώρα- χώρες. Έτσι, στο Ρίο, είναι η τελευταία φορά που θα σηκωθούν πανιά σε Παραολυμπιακούς αγώνες. Το Τόκυο δε θα έχει «θέα θάλασσα» και μένει να δούμε πότε και αν θα κερδίσει ξανά η ιστιοπλοΐα τη θέση της στους Παραολυμπιακούς.
Γιατί φτάσαμε εδώ;
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή και ας εξετάσουμε τι έχει πάει στραβά μέχρι τώρα. Αν κανείς δει επιφανειακά το άθλημα, μπορεί να πει ότι υπάρχει το κόστος του εξοπλισμού που το κάνουν ασύμφορο να το καλλιεργήσει μια χώρα. Αν όμως ενσκήψει, μπορεί να κάνει τα μαθηματικά: Ένα 2.4 μεταχειρισμένο και άξιο να ξεκινήσεις το πρόγραμμά σου αλλά και να αγωνιστείς με αξιώσεις, μπορείς να το βρεις με 4.000€. Ένα Sonar με 30.000€ καινούριο! Δηλαδή 10.000€ στον αθλητή αφού τρέχουν 3… Αν κανείς ψάξει τα αθλήματα που χρειάζονται εξοπλισμό, είναι βέβαιο ότι θα καταλήξεις ότι η ιστιοπλοΐα μπορεί να είναι και οικονομική. Γιατί το Sonar το κρατάς άνετα 2 και 3 Ολυμπιάδες και είναι μια χαρά! Για κάνε το ίδιο με ένα ποδήλατο στο τρίαθλο ή την ποδηλασία που έχει το ίδιο κόστος κτήσης. Για κάνε το ίδιο με το άλογο στην ιππασία. Για κάνε το ίδιο με το τόξο στην τοξοβολία. Η ακόμα και με το κανό σου στην κωπηλασία. Όταν χρησιμοποιείς εξοπλισμό στο άθλημά σου, σε αυτό το επίπεδο, πρέπει να είναι κορυφαίος και να μην μειονεκτείς. Τα σκάφη που είχαν διαλεχτεί ήταν αρκετά οικονομικά και με το πέρασμα του χρόνου δεν έχαναν σε απόδοση.
Εκεί που ξεκινούσε το πρόβλημα, ήταν στην μεταφορά του εξοπλισμού. Εκεί ήταν που το κόστος στο άθλημα ανέκαθεν εκτινασσόταν. Το ποδήλατο το παίρνεις μαζί στο αεροπλάνο. Το τόξο το ίδιο. Το σκάφος; Πολλές φορές είχε προταθεί να δημιουργηθούν συγκεκριμένα μέρη με αρκετά σκάφη και να γίνονται εκεί διαρκώς τα παγκόσμια ώστε να είναι οικονομικό για όλους να συμμετέχουν. Ποτέ αυτό δεν έγινε πράξη. Παράλληλα, τα σκάφη αυτά, με μόνιμη καρίνα, ήθελαν και άλλες υποδομές με γερανούς και πλωτές εξέδρες. Έτσι, τα έξοδα της καλλιέργειας του αθλήματος αυξανόταν ακόμα περισσότερο σε σύγκριση π.χ. με το τρέξιμο που το κάνεις σε ένα γήπεδο χωρίς φουσκωτά, γερανούς, ράμπες και εξέδρες. Ας μην αφήνουμε εκτός και τα έξοδα για τις μετατροπές που έπρεπε να γίνουν στα σκάφη ώστε όλοι οι αθλητές, ανάλογα με την αναπηρία που έχουν να μπορούν να τα καβαλάνε χωρίς να έχουν μειονέκτημα.
Το κόστος λοιπόν ήταν ένα κάποιο εμπόδιο για κάποιες χώρες. Όταν όμως βλέπεις την Ελλάδα, που είναι βαθιά μέσα στα μνημόνια, να έχει δραστηριότητα στις κατηγορίες αυτές, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, τότε δεν δίνεις σαν δικαιολογία το «κόστος» σε χώρες που ποτέ δεν ανέπτυξαν ποτέ την ιστιοπλοΐα ΑΜΕΑ. Γιατί οι ίδιες χώρες, πρόβλημα στις μεταφορές ή το γενικότερο κόστος για τους αρτιμελείς ιστιοπλόους δεν είχαν και δεν έχουν.
Μάλλον λοιπόν, η τότε IFDS (International Federation for Disabled Sailing) δεν κατάφερε να το οργανώσει σε περισσότερες χώρες και να τις βοηθήσει με σεμινάρια και προπονητικά camp να οργανώσουν το δικό τους πρόγραμμα ιστιοπλοΐας ΑΜΕΑ. Παράλληλα, όπως ανέφερα παραπάνω, δεν δημιούργησε τις υποδομές ώστε τα logistics να μην αποτελούν πονοκέφαλο.
Από εδώ και πέρα;
Η IFDS μας τελείωσε και συγχωνεύτηκε με την ISAF (International Sailing Federation) ώστε πλέον η ιστιοπλοΐα ΑΜΕΑ να αξιοποιεί όλες τις δομές και την οργάνωση που παγκόσμια έχει η ISAF προς όφελός της. Παράλληλα έγινε μια αξιολόγηση κατηγοριών ώστε να βρεθούν σκάφη τα οποία, με μικρότερο κόστος, θα μπορούν να φιλοξενούν ιστιοπλόους με μεγαλύτερο φάσμα αναπηριών. Τέλος, υπάρχει διάθεση να φτιαχτεί μια υποδομή ώστε να βοηθηθούν έθνη που δεν έχουν πρόγραμμα ιστιοπλοΐας ΑΜΕΑ να αποκτήσουν.
Problematize me όμως: Η ISAF, τα πάει τόσο καλά γενικότερα στο έργο της που θα αναπτύξει με επιτυχία και την ιστιοπλοΐα ΑΜΕΑ; Με τις αποφάσεις και τις επιλογές της, η ενασχόληση με τις Ολυμπιακές κατηγορίες ίσως να μην είναι καλύτερη σήμερα. Το 2008 υπήρχαν 11 μετάλλια στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Από το 2012 και μετά 10… Αυτό, ίσως και να αντικατοπτρίζει και μια μείωση στην ενασχόληση με τις Ολυμπιακές κατηγορίες παγκοσμίως. Με στόχο το άθλημα να γίνει πιο «εντυπωσιακό» και πιο «τηλεοπτικό», έχουμε φτάσει να έχουμε κατηγορίες στο πρόγραμμα των ολυμπιακών αγώνων που είναι για πολύ συγκεκριμένους σωματότυπους και απαγορευτικές για άλλους. Έχουμε φτάσει να έχουμε κατηγορίες που παράγουν εντυπωσιακή εικόνα αλλά δεν είναι ικανές να εκπροσωπήσουν όλες τις «εκφράσεις» του αθλήματος. Keelboat, για παράδειγμα, πλέον δεν υπάρχει στο πρόγραμμα των ΟΑ. Παραλίγο να μην είχαμε και catamaran. Ναι, η τεχνολογία προχωράει και θα πρέπει να υιοθετείται. Να μπουν foiling σκάφη και ότι άλλο νέο. Αλλά πρέπει παράλληλα το άθλημα να «εκπροσωπείται» επαρκώς και να διαλέγει ο αθλητής κατηγορία που θέλει να αγωνιστεί. Όχι να του είναι μονόδρομος το τι θα κάνει λόγω του σωματότυπού του. Όπως πάει, στους επόμενους Ολυμπιακούς, θα έχουμε Kite, Moth, 49er και Laser. O «ναυτάρας» που ξέρει πως θα κουρδίσει το κατάρτι του ή το πώς θα κόψει το πανί του, να πάει σπίτι του… Έτσι, στην περίπτωση της ιστιοπλοΐας ΑΜΕΑ, τι θα διαλεχτεί και με τι κριτήρια;
Γιατί αν κανείς το δει τελείως ψυχρά, το 2.4 σαν κατηγορία αναπήρων ιστιοπλόων, είναι η πλέον άδικη αφού, όσο βαριά αναπηρία και να έχεις, τρέχεις μαζί με όλους τους άλλους και από κάποια συνθήκη και μετά υποφέρεις και αδικείσαι. Η μόνη δικαιολογία που υπάρχει για να παραμείνει το 2.4 σαν παραολυμπιακή κατηγορία είναι ότι έχουν πουληθεί αρκετά σκάφη. (Λόγος που για κάποιο λόγο δεν είναι ικανός να κρατήσει τις άλλες δυο κατηγορίες που φιλοξενούν και το 80% των αθλητών που συμμετέχουν στους Παραολυμπιακούς.) Η δικαιολογία που λέγεται συνέχεια ότι είναι μια κατηγορία που με κάποιο μαγικό τρόπο επιτρέπει σε όλους ανεξαρτήτως αναπηρίας να συμμετέχουν όλοι μαζί και ότι στη θάλασσα είναι όλοι ίσοι, καταρρίπτεται στα πρώτα 500 μέτρα μετά την εκκίνηση μιας κούρσας με αέρα. Σε κάθε αγώνισμα, κάθε αθλήματος, υπάρχουν κατηγορίες ανάλογα με την αναπηρία του αθλητή και ξεχωριστά μετάλλια. Το πείσμα ότι ξεπερνάμε το όποιο πρόβλημά μας και «μπορούμε» όλοι μαζί, απλά πάει το άθλημα πίσω…
Παράλληλα, το επικρατέστερο σενάριο είναι ότι θα παραμείνει το 2.4 και θα αλλαχτεί το Sonar και το Skud. Χώρες λοιπόν που με τεράστιες θυσίες απέκτησαν ένα η περισσότερα σκάφη των κατηγοριών αυτών ώστε να τις καλλιεργήσουν, τι πρέπει να κάνουν; Να κόψουν τον λαιμό τους να αγοράσουν από τις νέες που θα επιλεγούν; Πόσες χώρες έχουν τη δυνατότητα αυτή;
Το κακό μάνατζμεντ μάλλον συνεχίζεται… Ίσως γιατί η ISAF διοικείται και επηρεάζεται από μεγάλες ομοσπονδίες όπως της Αμερικής, της Αγγλίας, της Αυστραλίας. Αν οι αποφάσεις παίρνονται με το τι δυνατότητες έχουν αυτές οι ομοσπονδίες, μπορεί σαν αποφάσεις να είναι πιο κοντά σε μια «ιδεατή» κατάσταση του αθλήματος. Αυτές όπως είναι μακριά από την πραγματικότητα του υπόλοιπου 80% των χωρών που καλλιεργούν το άθλημα…
Στην Ελλάδα;
Εδώ το πράγμα είναι πιο ξεκάθαρο: Η γενιά των αθλητών που τώρα αγωνίζεται στις παραολυμπιακές κατηγορίες, το 2024, αν με το καλό είναι και πάλι η ιστιοπλοΐα παραολυμπιακό αγώνισμα, δεν θα είναι αυτή που θα μας εκπροσωπήσει. Η ηλικία τους, μάλλον θα είναι απαγορευτική. Ίσως και η φάση της ζωής που θα βρίσκονται, έχοντας άλλες υποχρεώσεις και στόχους. Αν σταματήσει η δραστηριότητα από τους ομίλους και η επένδυση σε κόπο, χρόνο και χρήμα στην ιστιοπλοΐα ΑΜΕΑ, δύσκολα η Ελλάδα θα συγκαταλέγεται στις «ενεργές» χώρες από εδώ και πέρα. Όταν δούμε ποιες θα είναι οι νέες κατηγορίες που θα αποφασιστούν, πρέπει από τώρα, 8 χρόνια νωρίτερα, να ξεκινήσουμε να προετοιμάζουμε τη νέα γενιά ιστιοπλόων που θα είναι ικανοί να πάρουν μια πρόκριση και να μας εκπροσωπήσουν επάξια. Και με αυτό, δεν εννοώ να πάρουμε ήδη φτασμένους ιστιοπλόους και «να το κάνουμε να φανεί σαν ατύχημα»…
