Από μικρή ηλικία, όλοι μας ακούμε στα σχολεία πως η Ελλάδα είναι μια «ναυτική χώρα» γιατί βρέχεται από θάλασσα. Και ενώ λοιπόν το yachting και η ιστιοπλοΐα θα έπρεπε να είναι για εμάς ότι είναι για τους Αυστριακούς ή τους Ελβετούς το σκι, η πραγματικότητα απέχει αρκετά από αυτό.
Το ότι το America’s Cup το κέρδισαν…Ελβετοί, έχει να κάνει και με άλλα πράγματα. Γεγονός όμως είναι ότι η ενασχόληση με τη θάλασσα στην χώρα μας είναι πραγματικά φτωχή. Σε άλλες χώρες, ακόμα και βόρειες που δεν βοηθάει ο καιρός και που δεν έχουν τις δικές μας θάλασσες, όλοι έχουν το «βαρκάκι» τους και με κάθε ευκαιρία το χαίρονται. Ιστιοφόρα, μηχανοκίνητα, μικρά, μεγάλα, μοντέρνα ή παραδοσιακά, ανάλογα με το γούστο και τα ενδιαφέροντα του καθενός. Άλλοι τρέχουν αγώνες, άλλοι βγαίνουν για ψάρεμα ενώ άλλοι απλά βγαίνουν για μια βόλτα μετά το γραφείο, και πηγαίνουν από το «πουθενά» στο «πουθενά»… Όμως το κάνουν γιατί κάτι τους προσφέρει αυτό… Κάτι που ενώ εμείς είμαστε «ναυτική χώρα» μάλλον δεν το έχουμε εκτιμήσει ή δεν το έχουμε αξιολογήσει όπως αυτοί.
Στην κουβέντα του καφενείου, όπως για όλα, φταίει και για αυτό το «κράτος». Ξέρεις, …αυτό που εμείς συχνά πυκνά εκλέγουμε. Αυτό που δεν «δίνει κίνητρα», «δεν φτιάχνει υποδομές και μαρίνες», αυτό που «έφτιαξε την μαρίνα στο ‘πουθενά’ για ψηφοθηρία και δεν εξυπηρετεί τελικά τα σκάφη», αυτό που «φορολογεί», κλπ. Το κράτος όμως τελικά είμαστε εμείς. Και εμείς μπορούμε να γυρίσουμε το ματς. Το «κράτος» μπορεί να αμέλησε να ασπρίσει τις λωρίδες σε μια διάβαση πεζών. Αν όμως έχουμε παιδεία, είτε υπάρχουν οι γραμμές στο δρόμο είτε όχι, αν δούμε πεζό θα σταματήσουμε να περάσει. Όλα ξεκινούν και τελειώνουν στο κεφάλαιο «εκπαίδευση» και «παιδεία». Ναυτική παιδεία.
«Αν νοικιάσω σκάφος, θα πάω στο νησί και δεν θα μπορώ να δέσω αφού δεν έχουν μαρίνα». Και όμως, ο Γερμανός, ο Άγγλος ή ο Σκανδιναβός θα ξεκινήσουν από τη χώρα τους, θα νοικιάσουν, θα πάνε στο νησί, θα το χαρούν και εκεί που δε θα βρουν ρεμέντζο, γιατί το κράτος δεν έβαλε, θα φουντάρουν άγκυρα. Αν δε βρουν θέση, θα δέσουν δεύτερη ντάνα. Ή ακόμα αρόδου, και θα βγουν έξω με το βαρκάκι τους. Και κάπως έτσι, στην αγορά του θαλάσσιου τουρισμού ο Έλληνας είναι ανύπαρκτος και καμία εταιρία ενοικίασης δεν ασχολείται με αυτόν. Αντίθετα, είναι παρούσα σε κάθε ναυτικό σαλόνι του εξωτερικού.
Εδώ λοιπόν υπάρχει το εξής παράδοξο: Αν κανείς αθροίσει τους αποφοίτους σχολών ιστιοπλοΐας -και κατά συνέπεια τους κατόχους διπλωμάτων με τα οποία κανείς μπορεί να νοικιάσει σκάφος-, και σε αυτούς προσθέσει όλους τους νέους που το αποκτούν κάθε χρόνο, κανονικά δεν θα έπρεπε ξένος να προλαβαίνει να κλείσει σκάφος στη χώρα μας. Σε τι διαφέρει λοιπόν ο ξένος που το κάνει? Προφανώς στην παιδεία. Νιώθει ικανός να νοικιάσει ένα σκάφος σε άγνωστα για αυτόν νερά, να πάρει την οικογένεια και τους φίλους του και να χαρεί αυτός τις δικές μας, γνωστές σε εμάς, θάλασσες. Όλα λοιπόν ξεκινούν και τελειώνουν στο πόσο «πατάει στα πόδια του» ο απόφοιτός της σχολής. Το πόσο ικανός νιώθει.
Για να μην παρεξηγηθώ, ιστιοπλοΐα και ναυτοσύνη είναι αδύνατον να μάθεις μέσα από μια σχολή που έχει αρχή μέση και τέλος και συγκεκριμένη διάρκεια. Η θαλασσινή παιδεία είναι μια διαδικασία που ποτέ δεν τελειώνει και κάθε έξοδος στη θάλασσα κάτι σου δίνει. Όμως, προφανώς κάτι κάνουν καλύτερα στις σχολές έξω και βγάζουν αποφοίτους έτοιμους και ικανούς να νοικιάσουν ένα σκάφος και να χαρούν τη θάλασσα. Πράγμα που προφανώς δεν κάνουν οι δικές μας και δεν επιτρέπουν στον απόφοιτο να αποσβέσει την επένδυση σε χρήμα, χρόνο και κόπο για να αποκτήσει το δίπλωμα του. Κάποιες μάλιστα είναι τόσο τραγικές –αλλά συνάμα ειλικρινείς- που του το λένε κιόλας στην απονομή του διπλώματος: «Το πήρες αλλά μην τρελαίνεσαι… Δεν ξέρεις. Δεν μπορείς. Δεν έμαθες.»
Δεν πρέπει πλέον το ζητούμενο στις σχολές να είναι το να είμαστε «εμπορικοί» για να «γεμίζουν τα σκάφη». Να διασκεδάζουμε τον κόσμο επάνω με μια βόλτα στην ταβέρνα του νησιού στο μάθημα και να τον ξεπροβοδίζουμε από τον όμιλο με την παραπάνω ατάκα. Να ρίχνουμε την τιμή και ταυτόχρονα την ποιότητα εκπαίδευσης. Αν ο χρόνος είναι πιεσμένος, ας είναι το μάθημα πιο εντατικό και συμπυκνωμένο. Ας του δίνουμε γνώση που θα αξιοποιήσει στην πράξη: Αφιερώνουμε στις σχολές δυο μαθήματα στη ναυτιλία και τελικά ο μαθητής το μόνο που καταλαβαίνει είναι ότι είναι κάτι «δύσκολο» και SOS για τις εξετάσεις. Το σκάφος που θα νοικιάσει, θα έχει plotter. Του δείξαμε τι είναι αυτό και πως χρησιμοποιείται; Του είπαμε ότι ακόμα και με το iPhone μπορεί πλέον να φτάσει εκεί που θέλει να πάει; Του το κάναμε απλό και χρήσιμο ή του το κάναμε να φαίνεται βουνό για να φανούμε γνώστες; Του δώσαμε ευκαιρίες αφού πάρει το δίπλωμα να εξασκηθεί ή τον φιλήσαμε σταυρωτά και τον χαιρετήσαμε; Αν το κάναμε έτσι, το πιθανότερο είναι να πει στους φίλους του ότι καλά πέρασε αλλά δεν έμαθε και πολλά και ότι έχασε τον χρόνο και τα χρήματά του. Εκπαιδευτή αλήθεια ποιόν χρησιμοποιήσαμε;;;
Τα τελευταία χρόνια εκπαιδεύω ενηλίκους αλλά όχι στην ανοικτή θάλασσα. Σαν standard στην δουλειά μου έχω βάλει το να φτιάξω ιστιοπλόους με τους οποίους θα ήθελα ο ίδιος να τους έχω για πλήρωμα σε αγώνες. Όταν στέλνω κάποιον να τρέξει με κάποιο σκάφος και μου λένε καλά λόγια μετά, νιώθω καλά. Όταν μαθαίνω ότι κάποιος από τους μαθητές μου πήγε διακοπές με σκάφος νιώθω ακόμα καλύτερα. Σημαίνει ότι στάθηκε στα πόδια του. Απέκτησε κάποια ναυτική παιδία. Είναι πιο κοντά σε αυτό που λέμε “yachtsman” και αντίστοιχα “yachtswoman” και οι πιθανότητες είναι ότι θα μείνει για πάντα στον χώρο μας.
